ਤੁਸੀਂ ਤੇ ਅਸੀਂ

- ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਮੋਹੀ

ਬਹੁਤ ਫ਼ਰਕ ਹੈ
ਤੁਹਾਡੇ ਅਤੇ ਅਸਾਡੇ ਵਿਚ...

ਤੁਸੀਂ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ
ਸਾਰੇ ਸੋਹਣੇ ਸੋਹਣੇ ਖਿੱਤੇ
ਰੋਕ ਲਏ ਹਨ
ਧੂੜ 'ਤੇ ਪਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਪਰ੍ਹੇ
ਰੋਗ-ਮੁਕਤ 'ਤੇ ਸੋਗ-ਮੁਕਤ
ਜਿੱਥੇ ਸਾਡਾ ਪੈਰ ਵੀ ਰੱਖਣਾ
ਵਰਜਿਤ ਹੈ ...

ਤੇ ਅਸੀਂ
ਬੇ-ਚਾਰੇ ਰੋਗਾਂ ਮਾਰੇ
ਦੂਸ਼ਿਤ ਮਾਰੂ ਚੌਗਿਰਦੇ
ਦੁਰਗਤ ਅਤੇ ਦਰਿੱਦਰਤਾ ਵਿਚ
ਰੀਂਘ ਰਹੇ ਹਾਂ ...

ਏਸ ਘੋਰ ਬੇਇਨਸਾਫ਼ੀ ਲਈ
ਤਨਾਂ ਮਨਾਂ ਵਿਚ
ਯੁਧ ਹਰਿਕ ਪਲ ਜਾਰੀ ਹੈ ...

ਧਰਤੀ ਸਭ ਦੀ ਸਾਂਝੀ ਹੈ
ਕਿਸੇ ਵੀ ਖਿੱਤੇ 'ਤੇ
ਮੁੱਠੀ ਭਰ ਜੋਕਾਂ
ਕਾਬਜ਼ ਹੋ ਨਹੀਂ ਸਕਣਾ
ਰਲਮਿਲ ਰਹਿਣਾ ਲਾਜ਼ਿਮ ਹੈ ...

ਆਪਹੁਦਰੀਆਂ
ਨਹੀਂ ਚੱਲਣੀਆਂ
ਕੰਧ 'ਤੇ ਲਿਖਿਆ
ਪੜ੍ਹੇ ਜਾਣ ਦਾ ਵੇਲਾ ਹੈ ...

ऐसे मत जी

- राजीव जयस्वाल

ऐसे
मत जी
विष घूँट
मत पी |
अमृत सागर
अंतर तेरे
मंथन कर
भले का
बुरे का
चिंतन कर |
 
ऐसा कर
हलाहल
अमृत में बदल
पाप वो
मन को जो
दूषित करे
पुण्य वो
मन को जो
सुशोभित करे |
 
हर पल
सोता क्यों
हर पल
रोता क्यों
अब जाग
जो सोया
सो गए
उस के भाग |
 
आराम
मत कर
कर्म कर
कर्म को
निज धर्म कर
उठ जा
आकाश को
छू ले
सूरज सजा
मस्तक पर
तारों की
माला पिरो ले |
 
कर प्रहार
मुष्ट मार
पर्वत को तोड़
नदिया को मोड़
आकाश के
सीने को छेद
पाताल से
पानी निकाल |
 
ना पाप कर
स्वयं पर
विश्वास कर
उठ , हो खड़ा
प्रहार कर
पाप, अत्याचार पर
ना रुक
ना झुक
ना मर
ना डर
जो करना है
वो कर
इतिहास में
हो जा अमर |

मै आदमी हूँ

- अरविंद योगी

मेरे हाँथ में तलवार है
काट  दूंगा जीभ तुम्हारी
भूल से भी मुझे तुम
आदमी मत कहना
अब मै आदमी नहीं हूँ !
 
मर चुका है आदमी शब्द
मर चुका है जीवन
कभी मै आदमी था
ह्रदय से उदार था
कर्म से महान था
धरा पर बना कभी
भक्ति से भगवान था
ज्ञान का प्रकाश था
आदमी में भगवान की
स्नेहिल छाया का एहसास था
आदमी तब आदमी के साथ था
जीवन से बहुत पास था
आदमी धरा पर भगवान था
आदमी मत कहना
अब मै आदमी नहीं हूँ !
 
हाँ मै आदमी था और आज भी
आदमी की तलाश में हूँ
खोजता हूँ अपने ह्रदय में
खोये आदमी को हर आदमी को
आज समाज  स्वार्थ में खो रहा है
स्वार्थ में जी रहा है आदमी
जीना दूसरों के लिए मरना
आदमी की पहचान है
आदमी मत कहना
अब मै आदमी नहीं हूँ !

यथा राजा तथा परजा

- आशा पांडेय ओझा

चोर चोर मौसेरे भाई, मिलकर सब खिचडी पका रहे हैं,
लुटिया लगे डूबाने देश की, खुद के यशोगान गा रहे हैं |

आँख के अंधे, अक्ल के दुश्मन, देश के घोड़े दौड़ा रहे हैं,
हंस लगे हैं सब दाना चुगने, अब कौवे मोती खा रहे हैं |

आँख मूँद कर कहती है जनता, कोऊ नृप हो, हमें क्या हानी,
जब चिड़िया चुग जाएगी खेत को, तब ही याद आएगी नानी |

आँखों पर तो पड़ी है पट्टी, तेल कानों में भी डाल रहे हैं,
आँख के अंधे हम सब लोग, आस्तीन में सांप पाल रहे हैं |

कुछ मार कर चांदी की जूती, अपना काम निकाल रहे हैं,
कुछ की खुशमद से आमद, कुछ आठ-२ आंसू निकाल रहे हैं |

समझ पर रख कर पत्थर, लम्बी तान सो रहा प्रजातंत्र है,
सुरसा के मुहं की भांति, दिन ब दिन बढ़ रहा भ्रष्टतंत्र है |

आगे नाथ न पीछे पगहा, अंधेर नगरी चोपट राजा,
करते सब अपना उल्लू सीधा, यथा राजा तथा परजा |

Sunshine

- Gurpreet Singh Rana

Whose country is this, such greenery, such abundance such bounty
Flowers so beautiful, how diligently the waters perform their duty
The mountains, the wilderness beckons, the sunshine increases beauty
 
A sage comes forth, speaks, “This is my country which I adore and cherish
This is the country which my ancestors and my peers have longed to flourish
The worst fears of my heart have come true; I don’t want my country to perish”
 
Frowning and murmuring, distressed and bending on his stick he went
Gave me a sad feeling, spoilt my excursion, an unnecessary fear he lent
Madman is he, thought I, why should I spoil my holiday, which is all I meant.
 
But hark, what sounds do I hear, of bombs, guns, bullets and explosions
People roam the streets with daggers, are these real men with no emotions
A group went by shouting, carrying black flags and creating commotion.
 
Eye for an eye, bloodshed, revenge, where are our rights they mouthed
Hijack planes, burn buildings, kill detractors was what everybody touted
Weapons we have, not to worry, we will snatch the governance they shouted.
 
A loud explosion sounded along the end of the street, colour of it became red
A suicide squad struck someone shouted, run for your lives for more we dread
People ran frantically, uniformed men shouted looking for injured and dead
 
I looked along with horror; a mound of bodies lay with their limbs seared
Something familiar I saw, a stick on the street and a bent back smeared
Lay there the sage I had encountered, taking his last breath he appeared.
 
Thus he spoke his dying words, “Where is the peace, the brotherhood, the sunshine
From where came these separatists and the militants, these people are not mine
Clouds of fear have shrouded my country and long gone is the much adored sunshine.”

ਹਾੜ੍ਹਾ ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ ਲੈ ਕੇ ਜਾਈ ਵੇ...

- ਹਰਮਨ ਜੀਤ

ਨੀਂਦ ਵੇ ਅਸਾਡੜੀ
ਦੇ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚ
ਤਾਰਿਆ ਤੂੰ
ਪਾ 'ਜਾ ਇੱਕ
ਸੁਪਨ ਸਲਾਈ ਵੇ..
ਲਾਚੀਆਂ ਦੀ ਮਹਿਕ
ਜੀਹਦੇ ਨੇਤਰਾਂ 'ਚੋਂ
ਉੱਡਦੀ ਏ
ਹਾੜ੍ਹਾ ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਲੈ ਕੇ ਜਾਈ ਵੇ..
 
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਜਾਣ ਨੂੰ ਸੰਵਾਈ
ਜੋੜੀ ਜੁੱਤੀਆਂ ਦੀ
ਪੈਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਵਾਂ
ਕਿੰਝ ਪਾ ਵੇ..
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ ਜਾਣਾ
ਅਸਾਂ ਨੰਗੇ ਨੰਗੇ ਪੈਰੀਂ
ਸਾਨੂੰ ਫੁੱਲਾਂ ਜਿਹੇ
ਰੋੜਿਆਂ ਦਾ
ਚਾਅ ਵੇ..
 
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਤਾਰਿਆ ਵੇ ਹੋਰ ਵੀ
ਸੁਨਿਹਰਾ ਉੱਗੇ
ਮੱਠਾ ਮੱਠਾ
ਕਿਰਨਾਂ ਦਾ
ਸੇਕ ਵੇ..
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਤਾਰਿਆ ਵੇ ਹੋਰ ਵੀ
ਗੁਲਾਬੀ ਲਹੇ
ਆਥਣਾਂ ਦਾ ਰੰਗ
ਜ਼ਰਾ ਵੇਖ ਵੇ..
 
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਵਾਸ਼ਨਾ ਨੂੰ
ਚੁੰਨੀਆਂ ਨਾ
ਬੰਨ੍ਹ ਬੰਨ੍ਹ
ਨੱਚਦੀਆਂ ਧੀਆਂ ਵੇ
ਧਿਆਣੀਆਂ..
ਤਾਰਿਆ ਵੇ
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਅੱਕ ਵੀ ਗੁਲਾਬ ਲੱਗੇ
ਬੂਈਆਂ ਜਿਵੇਂ
ਰਾਤ ਦੀਆਂ ਰਾਣੀਆਂ..
 
ਮੌਸਮਾਂ ਦੇ
ਪਿੰਡਿਆਂ 'ਤੇ
ਮਲਿਆ ਏ
ਲੇਪ ਕੀਹਨੇ
ਜੰਗਲੀ ਗੁਲਾਬਾਂ
ਨੂੰ ਨਿਚੋੜ ਕੇ..
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਆਉਂਦੀਆਂ
ਨਾਰੰਗੀ
ਬਦਲੋਟੀਆਂ ਵੇ
ਤੁਰਦੀਆਂ ਪੱਬ ਨੂੰ
ਮਰੋੜ ਕੇ..
 
ਤਾਰਿਆ ਵੇ
ਗੰਨਿਆਂ ਦੇ
ਪੱਤਰਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਜਦੋਂ
ਖਹਿੰਦੀਆਂ ਹਵਾਵਾਂ
ਸ਼ਾਮ ਰੰਗੀਆਂ..
ਓਦੋਂ ਸਾਡਾ ਚਿੱਤ ਕਰੇ
ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ ਮੁੱਕਣੇ ਨੂੰ
ਐਸੀਆਂ ਵੇ ਮੌਤਾਂ
ਲੱਖ ਚੰਗੀਆਂ..
 
ਨੀਂਦ ਵੇ ਅਸਾਡੜੀ
ਦੇ ਨੈਣਾਂ ਵਿੱਚ
ਤਾਰਿਆ ਤੂੰ
ਪਾ 'ਜਾ ਇੱਕ
ਸੁਪਨ ਸਲਾਈ ਵੇ..
ਲਾਚੀਆਂ ਦੀ ਮਹਿਕ
ਜੀਹਦੇ ਨੇਤਰਾਂ 'ਚੋਂ
ਉੱਡਦੀ ਏ
ਹਾੜ੍ਹਾ ਓਹਦੇ ਪਿੰਡ
ਲੈ ਕੇ ਜਾਈ ਵੇ..

ਵੱਡੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬਾ

- ਸ਼ਿੰਦਰ ਸੁਰਿੰਦ

ਵੱਡੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬਾ
ਇਕਲਾਪੇ ਦਾ ਸਹਿਮ
ਹਊਆ ਬਣ ਕੇ
ਮੇਰੀ ਨਸ-ਨਸ 'ਚ ਤੁਰਿਆ
ਤੂੰ ਵੀ ਤਾਂ ਉਦਾਸੀਆਂ ਕਰਨ
'ਕੱਲਾ ਨਾਂ ਤੁਰਿਆ
ਭਾਈ ਮਰਦਾਨੇ ਨੂੰ
ਨਾਲ ਲੈ ਕੇ ਤੁਰਿਆ...

ਮੈਂ ਤਾਂ ਪੋਥੀਆਂ 'ਚੋਂ ਪੜਿਆ
ਤੇ ਬਸ ਐਨਾ ਹੀ ਯਾਦ ਹੈ
ਮੈਂ ਨਿਮਾਣੀ ਦੀ ਵੀ
ਤੇਰੇ ਦਰ 'ਤੇ ਫਰਿਆਦ ਹੈ
ਕਦੇ ਆ ਕੇ ਤਾਂ ਦੇਖ
ਸਰਦ ਹਉਕੇ ਤੇ
ਦਿਲ ਦੀ ਧਰਤ ਬੇ-ਆਬਾਦ ਹੈ...

ਦੇਖ ਮੈਂ ਕੱਲਮ-ਕੱਲੀ ਜਿੰਦ
ਕਿੰਨੀ ਉਦਾਸ
ਪਰ ਹੋਈ ਨਾ ਬੇਆਸ
ਹਾਲੇ ਵੀ ਧੜਕੇ  
ਇੱਕ ਨਿੱਕੀ ਜਿਹੀ ਆਸ
ਵੱਡੇ ਮੇਰੇ ਸਾਹਿਬਾ
ਕਰਾਂ ਅਰਦਾਸ
ਤੂੰ ਰਹੀਂ ਆਸ-ਪਾਸ
ਇੱਕ ਤੂੰ ਹੀ ਤਾਂ ਹੈਂ
ਜਿਸਦਾ ਦਿਲ ਨੂੰ ਧਰਵਾਸ...

ਐ ਮੇਰੇ ਨਾਨਕ !
ਤੇਰੇ ਤੇ ਮੇਰੇ ਦਰਮਿਆਂ..
ਹਵਾ ਵੀ ਨਾਂ ਹੋਵੇ
ਕੂੰਜ ਵਾਂਗ ਕੁਰਲਾਉਂਦੀ ਜਿੰਦ
ਮੁੜਕੇ ਨਾ ਰੋਵੇ
ਦੇ ਸੁਰਿੰਦ ਨੂੰ ਆਸੀਸ
ਹੰਝੂ ਕਿਸੇ ਦੁਖੀਏ ਦੇ ਧੋਵੇ...

ਕਿਸੇ ਨਿਤਾਣੇ ਦੀ ਪੀੜ ਹਰੇ
ਆਪਣੇ ਖਲਾਅ ਨੂੰ
ਆਪ ਹੀ ਭਰੇ
ਤਨਹਾਈ ਤੋਂ ਘਬਰਾ ਕੇ
ਐਵੇਂ ਨਾ ਡਰੇ...

ਐ ਮੇਰੇ ਮਾਲਿਕ
ਦੇ ਹਿੰਮਤ
ਦਿਆਂ ਸਕੂਨ ਕਿਸੇ ਰਕੀਬ ਨੂੰ
ਵੰਡ ਸਕਾਂ ਮੁਸਕਰਾਹਟ
ਕਿਸੇ ਬਦਨਸੀਬ ਨੂੰ
ਦੋ ਸ਼ਬਦ ਸੁੱਚੇ ਮੋਹ ਦੇ
ਦੇ ਸਕਾਂ ਕਿਸੇ ਗਰੀਬ ਨੂੰ...